The Origin of Success
26 October 2016
Darwin voor ondernemingen – De oorsprong van succes
De walvis verkoos de zee en verloor zijn pootjes. De mens ging rechtop staan en verloor zijn staart. In de diepzee leven tal van monsterlijke vissen die vele millennia van veranderingen hebben overleefd. Voor de Tyrannosaurus Rex kwamen aanpassingen, welke dan ook, allemaal veel te snel. Hij staat nu als skeletje in Naturalis. Goede overlevingsstrategie van dat museum, trouwens.
De ideeën van Charles Darwin zijn sinds de verschijning van On the Origin of Species in 1859 regelmatig toegepast om andere ontwikkelingen verklaren dan die van het ontstaan der soorten. De grote verleiding van Darwin zit in de oerwet die hij ontrafelde. Niet de sterkste, kleinste, snelste, slimste overleeft, maar de soort die zich het best weet aan te passen aan veranderende omstandigheden. Dit beginsel van alles dat leeft, is geëvolueerd in de overweldigende soortenrijkdom op onze planeet.
De vergelijking met ontstaan, leven en ondergang van bedrijven is interessant. Marktomstandigheden veranderen. Een onderneming past zich daaraan aan of niet. Bedrijven met het grootste vermogen om zich aan te passen, overleven. Heineken initieerde na de oorlog een radicale transformatie van het Nederlandse brouwerslandschap. Slechts weinig brouwers overleefden die. Philips, groot geworden op peertjes, stootte vorig jaar zijn lichtdivisie af. De wortels die het bedrijf ooit zo groot maakten, voldeden niet meer. Royal TenCate gooide in het jaren ’90 het roer radicaal om toen de afgrond zich voor dit respectabele textielbedrijf opende.
Evolutie duurt lang. Vele millennia van natuurlijke selectie voordat er resultaat is. Die tijd krijgen ondernemingen niet. Transformaties dienen snel te gaan. Het liefst gisteren, maar de praktijk wijst uit dat transformaties minimaal een aantal jaren duurt. Het lichaam van de onderneming past zich snel aan, maar niet zo snel.
Gaat de essentie van een onderneming verloren door kenmerkende eigenschappen –bier, lampen, textiel - achter zich te laten? Nee, want producten zijn geen eigenschappen. Ondernemingen kunnen in de geest van oprichters handelen, juist als ze het oorspronkelijke product achterwege laten. Philips handelt in de geest van oprichters door te ondernemen, door ervoor te zorgen dat het bedrijf succesvol en gezond blijft. Loek de Vries die TenCate redde uit de deconfiture van de Twentse textielindustrie stond dichterbij de oprichters die in 1704 het bedrijf oprichtten, dan al die Twentse textielbaronnen die vasthielden aan de productie van onderbroeken en hemden. Een onderneming dient winst te maken, continuïteit te borgen, te transformeren indien nodig. Inderdaad, een kwestie van overleven.